Ron van der Toom is sinds 2019 facilitair coördinator bij TivoliVredenburg. Dit muziekcentrum in Utrecht biedt onderdak aan 6 verschillende zalen en de bijbehorende horecafaciliteiten, allemaal onder één dak. Piekbelasting is hier lastig te voorkomen, juist op de momenten dat het lastig is zelf energie op te wekken. “De reputatie van TivoliVredenburg raakt beschadigd als de stroom tijdens concerten uitvalt.”
Wanneer zag je de problemen rond netcongestie voor het eerst aankomen?
“Ik werkte hiervoor bij het Universitair Medisch Centrum in Utrecht en zag daar al dat het lastig was de noodzakelijke verzwaring te krijgen voor de aansluiting. We elektrificeren als maatschappij steeds verder en in alle sectoren. Het ziekenhuis zag al problemen aankomen en kreeg voorrang bij het aanvragen van de verzwaring om de juiste zorg te kunnen blijven leveren. Een poppodium krijgt die maatschappelijk urgente voorrang niet zomaar.”
Was TivoliVredenburg zich al bewust van mogelijke problemen toen je in dienst kwam?
“De organisatie was er totaal niet mee bezig, maar ik maakte me al wel zorgen. Daarom wilde ik elke maand inzicht in de energiestanden om te zien hoe die fluctueren en waarop we kunnen besparen. Inmiddels hebben we al voor de eerste keer een waarschuwing gekregen van netbeheerder Stedin dat we ons gecontracteerd vermogen hebben overschreden. Dat bleef bij een eerste waarschuwing, zonder boete, maar het maakte wel duidelijk dat we hier echt iets mee moesten. Inmiddels hebben we een meter aangeschaft en alle installaties ingesteld met tijdklokken die we online kunnen beheren zodat we veel sneller en makkelijker inzicht krijgen en kunnen sturen. De volgende stap is dat we per zaal precies kunnen meten wat ons verbruik is.”
Wat maakt het energiebeheer bij TivoliVredenburg uitdagend?
“Voor mij is het vooral de uitdaging te zorgen dat ik er bovenop blijf zitten. Toen ik hier in dienst kwam, stond er niets in mijn contract over netcongestie. Maar ik ben er wekelijks inmiddels gemiddeld een uur of 8 mee bezig. Het is vaak ingewikkeld alle informatie te verzamelen of om subsidies aan te vragen om te besparen en verduurzamen.”
“Een andere uitdaging is dat het soms gewoon volgeprogrammeerd is in verschillende zalen. De live shows worden steeds grootser en door special effects kan het zijn dat we op momenten flink pieken. Daar kan ik niet zoveel aan sturen. Maar de grootste energieslurper is onze wegdekverwarming. Die voorkomt in de winter dat de rijstrook naar de expeditie onder het gebouw bevriest waar alle bussen en leveranciers aankomen. We willen veel preciezer weten wanneer die aan- en uitgaat, maar hij zal soms voor de veiligheid écht aan moeten blijven tijdens zeer koude dagen. Het was ook tijdens de winter dat we ons gecontracteerde vermogen overschreden en een brief kregen van Stedin.”
Aan welke knoppen kun je wel draaien?
“Luchtverversing en -koeling zijn twee andere grote energievragers. We hebben het voordeel dat het hier in de zomer tijdens het festivalseizoen laagseizoen is. Tijdens de heetste dagen hoeven wij dus niet veel te koelen. Tijdens de koudere avonden en nachten zuigen we lucht van buiten aan om mee te verversen en koelen. Daar kunnen we slim mee werken.”
“Buiten de concertzalen werk ik voor de kantoorruimtes met de beproefde ‘knijp-piep-methode’. Ik zet de luchtverversing en verwarming dan telkens ietsje later aan en eerder uit, dat is het knijpen. Op een gegeven moment push ik dat zover dat iemand me komt vragen waarom het toch zo warm of koud is op kantoor. Als ze beginnen te piepen weet ik dat de optimale balans net is overschreden. Daarnaast vragen we, heel eenvoudig, onze medewerkers een warm vest aan te trekken, zodat wij minder hoeven te stoken.”
Wat verwacht je van partners als Stedin, je energieleverancier of de overheid?
“Met Stedin hebben we eigenlijk geen contact, behalve dan die brief toen we ons vermogen hadden overschreden. We hebben wel een verzwaring aangevraagd om verder te kunnen elektrificeren, maar meer dan het nieuws dat we op de wachtlijst staan kunnen zij ons niet geven. Het netwerk in Utrecht is een van de minst betrouwbare. Ik denk doordat het verouderd is en de stad zelf enorm hard groeit. Als de stroom de komende jaren ergens in Nederland uitvalt, maakt Utrecht een goede kans. Ons nachtmerriescenario is dat de stroom hier tijdens een concert uitvalt, de noodverlichting aanschiet en we 7500 man moeten ontruimen. Dat is funest voor onze reputatie, zowel voor de bands als voor het publiek.”
“We zijn onlangs overgestapt naar een nieuwe energieleverancier voor groene stroom. Ik hoop dat die ons kan helpen bij het bedenken van energiebesparende oplossingen. Mijn rol als facilitair coördinator is veranderd en de rol van partijen op de energiemarkt zal zich ook ontwikkelen. Ik verwacht meer dan alleen betrouwbare levering tegen een goede prijs. Ik verwacht ook advies over de aanschaf van een batterij en of we laadpalen moeten aanschaffen.”
“Van de kant van de overheid hoop ik op duidelijke informatie over waarop we moeten rekenen en hoe we subsidies aan kunnen vragen. Dat laatste is namelijk behoorlijk ingewikkeld, terwijl wij graag aan willen pakken.”
Wekken jullie zelf energie op?
“Ik begrijp de vraag: we hebben immers een groot gebouw, daar is natuurlijk plek zat voor zonnepanelen. Ons probleem is dat er in de concertzaal van het oude muziekcentrum Vredenburg lichtbruggen aan het plafond zijn gehangen. Dat belast de dakconstructie tot het maximum waardoor we geen panelen kunnen leggen. Winkelcentrum Hoog Catharijne is onze buurman. Daar liggen de daken wel volledig vol met zonnepanelen, maar ze verbruiken alles zelf, dus er is daar geen ruimte voor panelen die stroom opwekken voor TivoliVredenburg.”
“We hebben een noodaggregaat voor als de stroom uitvalt. We hebben wel eens uitgezocht of we die tijdens een piek mee kunnen laten draaien om een klein beetje zelf op te wekken. Maar dat is een milieudelict omdat een aggregaat niet aan de eisen voldoet. Het aggregaat mogen we enkel inzetten om het gebouw te ontruimen.”
Slaan jullie zelf energie op?
“We onderzoeken wat mogelijk is met batterijen. Omdat het ons kan helpen én omdat ik heb begrepen dat je kunt stijgen op de wachtlijst voor een verzwaring als je investeert in opslag die het net ontlast. Maar hebben we daarvoor een kleine batterij of een grote batterij nodig? Dat is nog onbekend terwijl we dat moeten weten voordat we hierover kunnen nadenken. Voor ons is die aanschaf een behoorlijke investering. Dat kunnen we ons niet zomaar veroorloven.”
“Wat het extra ingewikkeld maakt is dat we midden in de binnenstad zitten en niet zomaar een batterij ergens kunnen plaatsen. Voor een bedrijf op een industrieterrein is een locatie daarvoor waarschijnlijk iets makkelijker te vinden dan hier in de oude binnenstad. Het zou ideaal zijn om er één op het parkeerdek onder het gebouw te kunnen zetten, maar daar zijn verzekeraars weer huiverig voor. Zo houdt iedereen elkaar een beetje tegen om te starten. Als iedereen koudwatervrees heeft, warmt de energietransitie nooit op.”
Werken jullie samen met andere ondernemingen?
“Ik zoek graag de samenwerking in kennis omdat ik ervan overtuigd ben dat het wiel al eerder uit is gevonden. Laatst woonde ik een bijeenkomst bij van de Johan Cruijff Arena waar ze heel ambitieus zijn. Alles ligt daar vol met zonnepanelen en in de kelder staat een grote batterij waardoor ze energieneutraal kunnen opereren. De Arena is een enorme organisatie waar veel slimme mensen zich verdiepen in de energietransitie en daar kan ik veel van leren. Andersom is TivoliVredenburg in Nederland een grote speler onder muziekcentra en nodigen wij graag kleinere podia uit om van ons te leren. Daar werken facilitair verantwoordelijken die misschien maar een paar uur per week hebben om alles rond te krijgen. Dat is te weinig omdat het ontzettend veel werk is om alles uit te zoeken.”
“Daarnaast zoeken we naar mogelijkheden om iets te delen in aansluitingen en vermogen. Hoog Catharijne heeft bijvoorbeeld overdag veel stroom nodig en dan is het bij ons rustig. Als hier ’s nachts de zalen vol staan, zijn de winkels in Hoog Catharijne dicht. We zijn in gesprek om te onderzoeken of daar kansen liggen om samen te werken.”
Weten jullie de weg te vinden in het aanvragen van subsidies?
“TivoliVredenburg is een stichting zonder winstoogmerk. Dat maakt ons eigenlijk afhankelijk van subsidies om grote investeringen te doen. Tijdens de bijeenkomst in de Johan Cruijff Arena kwam ik erachter dat er bepaalde bureaus zijn die gespecialiseerd zijn in de aanvraag van Nederlandse en Europese subsidies die ons wellicht kunnen helpen, want het kost mij veel werk. Het helpt niet dat informatie soms ontzettend ingewikkeld opgeschreven is en ik me suf zoek om uit te vinden waar alle afkortingen voor staan. Facilitair specialisten zijn techneuten die met hun handen willen werken, geen dossiertijgers. Als de overheden willen dat de informatie voor de juiste mensen toegankelijk is, moeten ze heldere, toegankelijke en praktische documenten maken.”
Hoe zie je de toekomst tegemoet?
“We hopen natuurlijk op een verzwaring van onze aansluiting, maar dat kan nog een tijd gaan duren. Tegelijkertijd moeten we wel mee met de elektrificatie van de samenleving. Onze bierleverancier heeft al gevraagd of ze elektrisch kunnen laden bij ons, want hun dieselwagens mogen binnenkort de stad niet meer in. Dat laden kost veel energie en dat kunnen we niet aan op het moment dat hier de horeca al draait, op de podia soundchecks plaatsvinden, de wegdekverwarming aan moet en de kantoren bevolkt zijn, dus dat moet misschien vroeg in de ochtend gebeuren. We zullen alle activiteiten superstrak moeten plannen in de toekomst. En ik hoop dat iedereen zijn kennis blijft delen en stappen durft te zetten. We komen er niet alleen uit. Dit moeten we samendoen.”
Facts & Figures TivoliVredenburg
Officiële opening: 21 juni 2014
Gecontracteerd vermogen per jaar: 3,2 miljoen kilowattuur
Aantal bezoekers per jaar: 1,3 miljoen
Aantal zalen: 6
