Deze site is een initiatief van VNO-NCW en MKB-Nederland

Het overbelaste stroomnet: oorzaak en gevolgen

Steeds meer bedrijven krijgen te maken met het overbelaste stroomnet, waardoor ‘netcongestie’ ontstaat. Wat is de oorzaak en gevolgen van deze ontwikkeling? En is het een landelijk probleem of zijn er regio’s met meer netcapaciteit?

Ga snel naar:

Wat is een overbelast stroomnet?

Het energiesysteem in Nederland verandert. We gebruiken steeds meer duurzame en hernieuwbare energie, zoals zon- en windenergie. Deze verandering is nodig om in 2050 klimaatneutraal te zijn, maar heeft grote gevolgen: ons stroomnet raakt overbelast. Hierdoor ontstaat netcongestie.

Je kunt netcongestie zien als een snelweg in de spits. Verkeer komt van beide kanten en het wordt steeds drukker. Hierdoor omdat het druk is, kom je vast te staan in de file. Hetzelfde geldt voor een overbelast stroomnet: er wordt niet alleen stroom heen geleverd via het net, maar ook terúg. Daarnaast maken we meer gebruik van elektriciteit dan vroeger, omdat we gas, benzine en diesel inruilen voor elektriciteit. Als gevolg van deze ontwikkelingen kan ons elektriciteitsnet de grote hoeveelheden stroom die op en neer gaan niet aan. Er ontstaat ‘transportschaarste’.

Het probleem doet zich vooral de laatste jaren voor. Voorheen was het elektriciteitsnet in Nederland centraal geregeld met een aantal grote kolen- en gascentrales. De energie werd opgewekt in een elektriciteitscentrale en via een reeks verbindingen naar je huis of bedrijf gebracht. Dit was dus éénrichtingsverkeer.

Inmiddels bevinden we ons midden in een energietransitie, waardoor er meer zonnepanelen en windmolens zijn dan ooit. De duurzame energie die we hiermee opwekken en niet zelf gebruiken, leveren we massaal terug aan het net. Hierdoor ontstaat extra druk op het net, dat niet ontworpen is voor tweerichtingsverkeer. We zitten met onze duurzaamheidsplannen onszelf dus eigenlijk in de weg.

Verschillen per regio

In sommige gebieden is de drukte op het stroomnet groter dan in andere gebieden. In bijna heel Nederland is er sprake van een overbelast stroomnet, in mindere of meerdere mate. Hierdoor kunnen in drukke grote delen van het land geen duurzame energieprojecten gebouwd worden. Op de capaciteitskaart zie je: waar in Nederland je ook bent, bijna overal is of ontstaat de kans op netcongestie en wachtlijsten. Waarschijnlijk kleurt de kaart de komende tijd steeds meer rood.

Lees hier meer over de verschillen per regio in kaart

Wat betekent een overbelast stroomnet voor mij?

Een overbelast stroomnet heeft grote gevolgen. Grootschalige energieprojecten worden uitgesteld omdat ze geen aansluiting krijgen op het net. Voor bedrijven betekent het vaak dat uitbreiding en verduurzaming niet meer mogelijk is. Zonder de optie om te verduurzamen, kunnen bedrijven soms geen energiebesparende maatregelen meer nemen.

Voor nieuwe bedrijven betekent het vaak dat ze geen aansluiting krijgen op het net. Ruim 9.000 bedrijven staan momenteel bij netbeheerders op de wachtlijst voor een aansluiting. Onder de wachtenden zitten zo’n 2.200 aanvragen voor een nieuwe aansluiting. De overige aanvragen zijn voor de uitbreiding van een bestaande stroomaansluiting.

Niet alleen het verbruiken van energie geeft problemen. Ook voor het terug leveren van stroom aan het net, bijvoorbeeld via zonnepanelen, is er nauwelijks ruimte. Er staan inmiddels al 8.000 bedrijven op de wachtlijst voor terug levering.
Wat betekent zo’n positie op een wachtlijst? Helaas slecht nieuws voor ondernemers. Maar mondjesmaat worden nieuwe netaansluitingen vrijgegeven, of zelfs helemaal niet. Afwachten heeft helaas dus geen zin. Het overbelaste stroomnet vraagt om een integrale aanpak van netbeheerders, overheden én de ondernemer zelf.

Lees meer over wat je als ondernemer zelf kunt doen

Wat kan ik doen?

Alhoewel het lijkt alsof ondernemers zelf niks kunnen doen aan het overbelaste stroomnet, zijn er zeker oplossingen. Nogmaals: afwachten is geen optie. Het is belangrijk dat ondernemers alleen of samen met andere ondernemers, netbeheerders en overheden in actie komen om de gevolgen te beperken. Je vindt hieronder een voorbeeld van een actieplan:

1.    Krijg inzicht in je energieverbruik

Het begint allemaal met inzicht krijgen in jouw situatie. Wat voor soort contract heb je met jouw netbeheerder? Hoeveel capaciteit neem je af en op welke momenten zit je op een piek? Neem bij het stukje inzicht ook je mogelijke groeiplannen mee. Kan je uitbreiden met het huidige contract en verbruik? Ga in gesprek met je netbeheerder om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn.

2.    Probeer je energieverbruik te beperken

Stap 2: onderzoek hoe je je capaciteitsinname op het net kunt aanpassen. Is het bijvoorbeeld mogelijk om machines achter elkaar te laten draaien, in plaats van tegelijkertijd? Of kun je energie op een ander moment gebruiken, als het rustiger is op het net? Misschien – afhankelijk van het soort contract – kunnen processen waar geen of weinig mensen voor nodig zijn verplaatst worden van overdag naar ’s nachts. Ook is het soms een optie om ’s nachts pas elektrische auto’s op te laden.

3.    Werk samen met andere ondernemers

Een andere optie is het delen van stroom. Stel je voor: jouw bedrijf heeft een groot dak waar veel zonnepanelen op passen. Terug levering is helaas niet mogelijk, dus hoe mooi zou het zijn als je jouw opgewekte stroom kunt delen met de bedrijven om je heen?

Steeds meer bedrijventerreinen zijn onderdeel van een ‘smart energy hub’. Dit houdt in dat ondernemers op een bedrijventerrein via één centrale plek en software hun energievoorziening regelen. Ondernemers kunnen zo onderling hun vraag en aanbod op elkaar afstemmen en soms zelfs energie uitwisselen.

Het voordeel van een energy hub is dat het zo mogelijk blijft voor bedrijven om uit te breiden en te verduurzamen. Daarnaast levert het ook voordelen op voor de regionale netbeheerder. Klanten kunnen namelijk hun ondernemingen blijven uitbreiden en verduurzamen, zonder dat ze extra capaciteit afnemen van het elektriciteitsnet.

Lees hier over de inspirerende ondernemersverhalen

Efficiënter omgaan met opgewekte energie

Wek jij zelf energie op en wil je het overbelaste stroomnet tegengaan? Met deze tips ga je efficiënter om met opgewekte energie. Houd er wel rekening mee dat de mogelijkheden afhangen van jouw specifieke situatie.

  • Steeds meer bedrijven kiezen ervoor om energie op te slaan met een batterij. Je kunt de opgeslagen energie dan gebruiken als het net overbelast is of de energieprijzen hoog zijn. Een groot voordeel van batterijen is dat ze niet of in mindere mate de netaansluiting belasten, maar er wel voor zorgen dat een productieproces doorgaat. Een nadeel is dat batterijen met een grote capaciteit kostbaar zijn.
  • Verlicht het netcongestieprobleem met installaties die een teveel aan opgewekte elektriciteitomzetten in warmte. Denk aan e-boilers die op piekmomenten worden gebruikt om panden te verwarmen.
  • Zonnepanelen worden meestal op het zuiden geplaatst. Hierdoor kan de grootst mogelijke hoeveelheid energie worden opgewekt. Als je de panelen in oost- of westelijke richting plaatst, wordt de energieopwekking eerlijker verdeeld. De zonnepanelen zorgen voor minder overbelasting op het elektriciteitsnet.
  • Sommige kleine bedrijven komen in aanmerking voor een kleingebruikersaansluiting. Hiermee wordt het gecontracteerd transportvermogen verlaagd naar een kleinsgebruikersniveau. In dat geval is het meestal wél mogelijk om energie terug te leveren aan het net. Zelfs in gebieden met veel overbelasting is de maximale capaciteit doorgaans nog niet bereikt.

Teunis van der Heiden, ondernemer van Cheese Services in Veenendaal, zocht de samenwerking op in de strijd tegen netcongestie. Samen met een aantal andere ondernemers heeft hij stappen genomen op het bedrijfsterrein, zodat er geen tekort ontstaat aan energie.

Bekijk de korte video of lees het hele verhaal van Teunis:

De rol van netbeheerders

Intussen werken netbeheerders ook druk aan een oplossing. Het plan is om tot 2030 het elektriciteitsnet voor 40 miljard euro te verzwaren. Dit houdt in dat netbeheerders de huidige infrastructuur verbreden en meer netcapaciteit creëren voor in de toekomst. Volgens Netbeheer Nederland moeten er tot 2030/2035 tussen de 37.000 en 54.000 extra elektriciteitshuisjes worden bijgebouwd.

Een grote uitdaging, want dit kost veel geld én mankracht. Daarnaast zijn er twee andere grote problemen: gekwalificeerd technisch personeel is schaars en de doorlooptijd om elektriciteitshuisjes aan te leggen omvat vaak zo’n 5 tot 8 jaar. Procedures, grondaankoop, vergunningstrajecten en de bouw van de huisjes nemen veel tijd in beslag.

Het ondersteuningsprogramma ‘Netcongestie bedrijfsleven’

VNO-NCW, MKB-Nederland en RVO willen ondernemers graag ondersteunen en perspectief bieden rond het netcongestieprobleem. Om die reden zijn zij het ondersteuningsprogramma ‘Netcongestie bedrijfsleven’ gestart. In dit programma wordt praktische informatie aangeboden en geluisterd naar de knelpunten, ideeën en behoeften die ondernemers ervaren in het aanpakken van het overbelaste stroomnet. Wat bij ondernemers wordt opgehaald, komt via het programma terecht bij overheden en netbeheerders.

Servaas van der Ven, projectleider van het programma: ‘‘Er wordt al hard gewerkt aan het terugdringen van netcongestie, maar het ondernemersperspectief is daarin nog onderbelicht. Ondernemers willen praktische informatie, betrokken worden bij oplossingen en ondersteund worden in de knelpunten waar ze tegenaan lopen. Dat is wat wij willen bereiken met ons programma.’’

Op ondernemen.nl/netcongestie vind je daarom praktische informatie, evenementen over netcongestie, inspirerende praktijkverhalen en oplossingsrichtingen. Ook lees je meer over wat ondernemers hebben verteld en wat hier vanuit het programma mee is gedaan.

Artikelen