Flexibel vermogen
- Home
- Netcongestie
- Meest gestelde vragen over Netcongestie
- Flexibel vermogen
Een bedrijf heeft flexibel vermogen als het op drukke momenten op het stroomnet, de opwek of het verbruik van stroom kan verminderen of juist vermeerderen. Dit noemen we ook wel congestiemanagement. Dit kunnen periodes in het jaar zijn of momenten op de dag. Hier heb je speciale software voor nodig zodat de opwek of het verbruik eenvoudig bijgesteld kan worden.
Infographic-Zo werkt Congestiemanagement-Oktober-2024
Op de website Partnersinenergie.nl staat meer informatie en documentatie over flexibel vermogen en congestiemanagement.
In 2030 is ongeveer 85% van de elektriciteit die we produceren duurzaam. Vijf jaar later wordt alle elektriciteit CO2-vrij geproduceerd, voornamelijk uit zon en wind.
Het aanbod aan deze CO2-vrije elektriciteit zal sterk variëren. De ene dag waait het harder dan de andere dag en niet elke dag schijnt de zon.
De vraag naar energie neemt toe. Tot 2030 zal het elektriciteitsverbruik waarschijnlijk verdubbelen, en richting 2050 gebruiken we wellicht 3 tot 4x zoveel elektriciteit als nu. Er is dus steeds meer transport van elektriciteit nodig. En hoewel netbeheerders volop investeren in de uitbreiding van het net, gaat de aanleg daarvan niet snel genoeg om de vraag bij te benen.
Als we allemaal meer flexibel zijn in het afnemen of terugleveren van stroom, verkleint de kans op ernstige netcongestie. En vergroot de kans dat bedrijven niet of nauwelijks last hebben van netcongestie en kunnen blijven groeien en verduurzamen.
Om de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet te waarborgen verdelen de netbeheerders de ruimte op het net wanneer de vraag naar transport van elektriciteit hoger is dan wat het net aankan.
Is deze vraag op een bepaald tijdstip te groot? Dan vragen netbeheerders om tijdelijk minder elektriciteit te leveren of te verbruiken.
De ruimte die daarmee vrijkomt wordt verdeeld over bestaande en nieuwe gebruikers van het elektriciteitsnet.
Netbeheer Nederland heeft de verschillende fases van netcongestie uitgewerkt in een infographic.
In de Netcode Elektriciteit staat dat bedrijven met een gecontracteerd vermogen gelijk aan of groter dan 1 megawatt (MW) verplicht kunnen worden om bij te dragen aan congestiemanagement. Dit geldt voor afname en teruglevering.
Per congestiegebied kijkt de netbeheerder wat er nodig is om overbelasting van het net te voorkomen en gaat met grootverbruikers in gesprek over het vrijwillig beschikbaar stellen van hun flexibel vermogen.
Op 15 november 2024 kondigden Stedin en Tennet in de provincie Utrecht aan dat voor afname van elektriciteit een volgende fase van congestiemanagement is aangebroken. Deze geldt per 15 november 2024 voor de groep grootverbruikklanten met een gecontracteerd vermogen gelijk aan of meer dan 3 MW. Deze klanten zijn verplicht om hun flexibele vermogen aan te bieden maar kunnen hiervoor zelf de prijs bepalen. Als de netbeheerder akkoord gaat, wordt er een contract gesloten. Direct of via een CSP. Gezien de grote opgave in de provincie Utrecht is de kans groot dat de ondergrens van 3 MW spoedig naar beneden wordt bijgesteld en dus een grotere groep klanten verplicht deel moeten nemen aan netcongestie.
Als ook dit onvoldoende flexibel vermogen oplevert, is er nog een derde fase waarin de prijs voor het flexibel vermogen bestaat uit een wettelijke vergoeding. De prijs is dan niet meer onderhandelbaar. Daarnaast wordt het inschakelen van een CSP verplicht.
Lees meer over verplichte deelname op de website van Stedin: verplichte deelname.
Nee, netcongestie komt voor in heel Nederland. De provincie Utrecht is de eerste provincie maar TenneT en Liander zijn inmiddels ook gestart met de voorbereidingen voor het instellen van een
deelnameverplichting in de aangrenzende regio’s Flevopolder en Gelderland. Hierbij zal een vergelijkbare aanpak worden gehanteerd als die in Utrecht.
Het is niet uitgesloten dat er in de toekomst in meerdere provincies dergelijke verplichtingen gaan gelden.
Er zijn twee contractsoorten mogelijk. een Capaciteitsbeperkend contract (CBC) of een Redispatch-contract.
Bij een CBC kunnen dit twee varianten zijn:
- Dynamische CBC: Per afroep wordt een tijdvenster aangegeven waarin het flexibel vermogen nodig is.
- Statische CBC: vooraf wordt een vast tijdvenster afgesproken waarin het flexibel vermogen altijd nodig is.
Gebruik van een CSP is wenselijk maar niet verplicht en de oproep om flexibel vermogen te leveren komt één dag van te voren (day ahead).
Redispatch-contract:
Bij deze contractsoort plaatst de klant op verzoek van de netbeheerder biedingen redispatch via een CSP, om minder te verbruiken of meer terug te leveren. Het verzoek van de netbeheerder komt meestal op de dag dat het flexibel vermogen nodig is (intraday).
Netbeheer Nederland heeft een Productontwikkelingscatalogus Netbeheer Nederland 20241118 gemaakt met een overzicht van alle mogelijke contracten. Nu en in de toekomst.
Flexibel gebruik biedt kansen, maar ook uitdagingen. Zeker voor de industrie kan het technisch complex zijn om het verbruik aan te passen van continu naar flexibel. Het is vaak nog lastig in te schatten of investeringen in flexibel vermogen aantrekkelijk is. Bijvoorbeeld door:
- Het ontbreken van kennis over de waarde van flexibiliteit voor de elektriciteitsmarkt.
- Onzekerheden over de ontwikkeling van energieprijzen en de hoogte van de nettarieven.
- Onvoldoende inzicht in de ontwikkelingen in het energiesysteem, de investeringsplannen en op welke plekken er ruimte op het elektriciteitsnet bijkomt.
Zelf meer kennis opdoen over netcongestie en de eigen situatie is aan te raden. Netcongestie blijft nog vele jaren een probleem om rekening mee te houden. Netbeheerders of een energieadviseur kunnen vragen beantwoorden en helpen bij het in kaart brengen van het gebruik, het laaghangende fruit en de benodigde investeringen.
We zijn nu gewend dat elektriciteit dag en nacht beschikbaar is. Bij elektriciteit van zon en wind is dat anders. De prijs van duurzame energie is lager als er veel zon- en windenergie wordt geproduceerd en er weinig vraag is. Bijvoorbeeld in het weekend of op vrije dagen. Op donkere en windluwe dagen wordt er minder duurzame energie geproduceerd en zal de prijs dus stijgen. De rekening kan behoorlijk oplopen als je als bedrijf daar geen rekening mee houdt en hier niet op inspeelt, bijvoorbeeld door te flexibiliseren.
Een energieadviseur kan ondersteunen bij het in kaart brengen van de beste mogelijkheden. Het kan gunstig zijn om het elektriciteitsverbruik te veranderen. De baten moeten dan uiteraard afgewogen worden tegen de kosten die je moet maken. Doordat er meer schommelingen komen in de energieprijzen, kan een investering in technieken om goedkope elektriciteit te kunnen benutten toch interessant zijn. Denk aan technieken om:
- Minder energie te gebruiken.
- Elektriciteit op te slaan in warmte, in koude of in een batterij, en te gebruiken op een moment dat de prijzen hoog zijn.
- De productie aan te passen zodat je kunt profiteren van lagere stroomprijzen in de daluren of als er veel zon- of windenergie is tegen een lage prijs.
Als je meer zon- of windenergie produceert dan je gebruikt, kun je dit opslaan maar ook verhandelen op de elektriciteitsmarkt via een Congestion Service Provider (CSP).
De afkorting CSP staat voor Congestion Service Provider. Het is een nieuwe marktrol die is ontstaan met de nieuwe ‘Netcode elektriciteit’.
Een CSP is een tussenpartij tussen grootzakelijke klanten en de netbeheerder. Een CSP helpt om netcongestie te voorkomen. De CSP’s kunnen vaak ook helpen bij het inzichtelijk maken van de beschikbare flexibiliteit in het bedrijf, advies geven over aanpassingen die nodig zijn en het formuleren van een aanbod richting de netbeheerder.
Wanneer dat nodig is, vraagt een CSP aan grootzakelijke verbruikers om meer of minder elektriciteit te gebruiken of produceren. Daar staat een financiële vergoeding tegenover.
Het is dan wel nodig dat deze grootzakelijke klant een elektriciteitsaansluiting heeft met flexibel vermogen zodat de afname en of teruglevering van elektriciteit aan te passen is. Bijvoorbeeld omdat de opbrengst van de zonnepanelen of het windpark bij te regelen is. Of omdat machines harder of juist zachter kunnen draaien. Voor grootzakelijke klanten die flexibel zijn in het produceren of verbruiken van elektriciteit, is dit dus wellicht interessant.
Als er in een bepaald gebied netcongestie optreedt, krijgen CSP’s een bericht van de netbeheerder. De CSP zoekt in het congestiegebied naar klanten die flexibiliteit hebben.
De CSP kan iedere keer zelf een bod doen op GOPACS of een raamcontract afsluiten met netbeheerders. Met een raamcontract kan de CSP het totale flexibel vermogen dat de CSP beheert, inzetten voor congestiemanagement.
Netbeheer Nederland sloot het eerste raamcontract op 19 december 2024 met Next Kraftwerke.
Op de website van TenneT staat een lijst met CSP’s.
Een ondernemer over zijn ervaring met een CSP
Projectleider Joan Ligtenberg van Avri Solar BV onderzocht samen met Dirk Jan Masselink van Repowered de beste contractvorm met Liander. “Het voelt tegennatuurlijk om zoveel panelen neer te leggen en dan op zonnige dagen minder te leveren, maar we worden er niet slechter van.”
GOPACS is een platform waar netbeheerders aangeven welke behoefte ze hebben aan flexibel vermogen. Als een CSP een passend aanbod op GOPACS zet, selecteert de netbeheerder dat aanbod. De CSP vraagt de grootzakelijke verbruiker om de transportcapaciteit aan te passen. De netbeheerder geeft de afgesproken financiële vergoeding voor deze aanpassing via de CSP.
Op de website van TenneT staat het CSP-register met alle erkende CSP’s. Grootzakelijke verbruikers kunnen uit deze lijst zelf een keuze maken met welke CSP ze willen samenwerken.
Grootzakelijk verbruikers kunnen ook zelf biedingen doen op het handelsplatform GOPACS. Ze moeten dan eerst een erkend CSP worden. Hier zijn de volgende stappen voor nodig:
- TenneT toetst namens alle netbeheerders. Erkenning volgt als de landelijke toetsing succesvol wordt doorlopen.
- Registreren in het centrale Marktpartijen Register.
- Aanmelden bij GOPACS. De aansluitingen worden getoetst. Hiervoor zijn de EAN-codes nodig van de aansluitingen waarmee de biedingen worden gedaan. Als de aansluitingen zijn getoetst kan de CSP starten met bieden via GOPACS.
Een optie is om in plaats van bieden op GOPACS een contract aan te gaan met de eigen netbeheerder. Zodra de netbeheerder een oproep doet, kan de erkend CSP een bod doen met zijn of haar flexibel vermogen. Kiest de netbeheerder voor dat bod, dan past de CSP het vermogen op het afgesproken moment aan. De afhandeling gaat in dit geval via de netbeheerder, dus is een CSP niet nodig.
Op https://www.partnersinenergie.nl/themas/congestiemanagement vind je uitgebreide informatie over congestiemanagement. Over hoe je kunt deelnemen en hoe het werkt. En je vindt er voorbeelden van contracten.